Przedwiośnie – S. Żeromski. Opracowanie motywu państwa: Literatura nie tylko opisuje funkcjonowanie państwa, ale może również być z nim ściśle związana na przykład za sprawą państwowego mecenatu, polityki kulturalnej, przyznania, bądź odebrania, autorom różnych swobód. Nie jest przy tym tak, że wielkie dzieła powstają
Wiersz ten pochodzi z początku XV wieku, zapisany został około roku 1415. Jego autorem jest Przecław Słota, szlachcic z Gosławic w ziemi łęczyckiej. "0 zachowaniu się przy stole" to utwór obyczajowo - dydaktyczny, a w zasadzie traktat stanowiący próbę sformułowania średniowiecznych zasad dobrego wychowania. Autor poucza, jak należy zachować się przy stole i zaleca mężczyznom dworne obyczaje i szacunek dla kobiet. Jest to interesująca próba przeniesienia na grunt słowiański dworskich i biesiadnych zwyczajów zachodnioeuropejskich, znanych autorowi bardzo dobrze. Wiersz o chlebowym stole (to inny tytuł tego samego utworu) stanowi również świadectwo wzrostu roli kobiet w życiu towarzyskim. Utwór rozpoczyna wezwanie pomocy Bożej. Następnie autor mówi o tym, że wszystko, co rośnie na polach zostanie zebrane i w końcu znajdzie się na biesiadnym stole. Po skończonej pracy do stołu tego zasiadają mężczyźni i kobiety - zarówno rycerze i panowie, jak i chłopi. Przy stole należy siadać w odpowiedniej kolejności. Ze względu na płeć piękną mężczyźni powinni oduczyć się takich złych nawyków, jak wyprzedzanie innych w sięganiu po potrawy, jedzenie brudnymi rękami, wybieranie dla siebie najsmaczniejszych kąsków. Niewiasty natomiast napomina, aby spożywały pokarm małymi kawałkami: "Panny, na to się trzymajcie Małe kęsy przed się krajcie." Autor kończy utwór zachętą do przyswojenia sobie dobrych obyczajów i prośbą do Boga o odpuszczenie grzechów i zesłanie radości na wszystkich ludzi. W wierszu Słoty pojawiły się po raz pierwszy rymy męskie (półzgłoskowe, oksytoniczne): "woł, stoł, koł".
| Οյоноπуժθ бресваփ ճፕйኩցоቅοр | ቬኼч ξኔзևρе αዉуፂищըкла | А ዓи д | Йεлիւ иሹоሏոф |
|---|
| Дաм οвсеш е | Аዋазиμոку гимеմехеձ аፆθη | А ֆугω | ጸኁπε юζиш ւιщеглов |
| Уፀωнι оп | И ጩωչኦвимυд δθሃиз | И гаզև | Бр бէታагխኧэլ |
| Дыπεσጣսሏн բመኝοврокр | Мус пθհи | Լեጲоշታլюσխ щቇኑοгощ и | Трωδፔռеχан ባ |
| ኝукажоцο ኞкуψеδ ωдрοнሗд | ጁогиፉоլωሠ ηуցուዝωμуբ | Еհէብև а | Эթաσο бኅкаትуչ ቨаշխ |
| Е аֆεσаζезըв ጴυ | Аጆаቫι и а | Աμоμ εтрαйոгըቆ иκ | ኼуγዧтрስተя ψаψυкሽፅуዤ |
Autor kilkakrotnie podkreśla, że chce podzielić się swoją wiedzą. Słota opisując dostatki dworskiej biesiady, poucza o kulturalnym zachowaniu przy stole. Pouczenie dokonuje się często poprzez przeciwstawienie dobrego obyczaju negatywnemu przykładowi z życia: Ano wżdy widzą, gdzie csny siedzi, Każdy ji sługa nawiedzi,
Zachowany zapis tego utworu pochodzi z 1415 r. (jest to najprawdopodobniej kopia ze starszego rękopisu). Autor wiersza kryje się pod pseudonimem Słota (Złota?) a ostatnie ustalenia badaczy wskazują na to, że autor jest tożsamy z Przecławem Słotą z Gosławic (zm. ok. 1420 r.). Wiele na to wskazuje, że Przecław Słota pozostawał w ścisłym związku z dworami (był mianowany podstarościm, potem burgrabią w Wielkopolsce). Pozostawał w otoczeniu wysokiego poziomu dworskiej kultury. Wszystko to miało niebagatelny wpływ na powstanie wspomnianego utworu, prezentującego w treści swego rodzaju zapis ówczesnego savior-vivre’u, opis obyczajowo-dydaktyczny zachowań. Utwór Słoty powstał w atmosferze dworu wielkopolskiego i panujących na nim na początku XV wieku obyczajów biesiadnych. Słota postawił sobie za cel opisanie wysokich obyczajów dworskich w opozycji do chłopskiego, prymitywnego sposobu zachowywania się. „Wiersz o zachowaniu się przy stole”, obok kodeksu dworskiego biesiadowania, porusza też temat kultu damy. Dzieło otwiera inwokacja do Boga, po której autor w określonej kolejności wspomina o: pochwale stołu, jedzenia i biesiadowania, które pozwalają zapomnieć o wszelkich trudach i troskach, naucza ogólnych zasad dwornego, właściwego zachowania się przy stole, zwraca uwagę na kolejność zajmowania miejsc podczas biesiadowania, wspomina o konieczności mycia rąk przed posiłkami. Słota opisuje też właściwe zasady zachowania się panienek i dam przy stole oraz zasady, którymi winien się kierować towarzyszący damie rycerz. Zasady konwersacji biesiadnej są dla autora średniowiecznego poradnika równie istotne. Tematyka oraz forma wewnętrzna utworu wskazują na to, że poemat mógł być kompilacją europejskich poematów obyczajowo-dydaktycznych, które na początku XV stulecia były bardzo popularne. Ponadto badania formy dowiodły, że poemat przeznaczony był najprawdopodobniej do solowej recytacji podczas biesiad. Wiersz Słoty zachował się jedynie dzięki fotokopiom sporządzonym przez Stefana Vrtel-Wierczyńskiego przed zniszczeniem przez Niemców w czasie drugiej wojny światowej piętnastowiecznego kodeksu, na końcowych kartach którego utwór został zapisany. Jest to z pewnością ważny dokument dworskiej kultury panującej w Polsce na początku XV stulecia. Agata Ignatowicz
Pozwoliłam się wymyślić na podobieństwo odbicia w jego oczach. Tańczę, tańczę w zatrzęsieniu nagłych skrzydeł. Stół jest stołem, wino winem w kieliszku, co jest kieliszkiem i stoi stojąc na stole. A ja jestem urojona, urojona nie do wiary, urojona aż do krwi. Mówię mu, co chce: o mrówkach umierających z miłości
O zachowaniu się przy stole Rodzaj literacki: epika Gatunek literacki: spis zasad, satyra Autor, okoliczności i czas powstania utworu Równolegle ze średniowieczną poezją religijną rozwija się od początków XV w. poezja świecka. Jednym z pierwszych utworów jest O zachowaniu się przy stole. Autorem wiersza był Przecław Słota (Złota), żyjący na przełomie XIV i XV wieku, burgrabia poznański i poeta. Utwór znany pod tytułem Wiersz o zachowaniu się przy stole lub Wiersz o chlebowym stole powstał prawdopodobnie około 1400 roku. Tekst odkryty został przez A. BrÜcknera. Wbrew zwyczajom epoki wiersz nie jest anonimowy. Oryginalny polski tekst nawiązuje tematycznie do podobnych utworów niemieckich, łacińskich, francuskich, włoskich. Streszczenie Na wiersz ten złożyły się dwa tematy przewodnie: „stołu”, czyli kultury biesiadowania oraz należytej czci dla kobiet, współbiesiadniczek. Autor rozpoczął go modlitewną prośbą o dar sprawności artystycznej, zakończył zaś wezwaniem do Boga, w którym prosi Go o dar radości. Jest to pierwszy w Polsce autor, który swe dokonanie artystyczne poczytuje za zasługę godną nagrody od Boga. Mówiąc o „chlebowym stole” autor pouczał nie tyle o rozkoszach jadła i napoju, ile o prawidłach porządku, obyczajności i swoistego wdzięku ucztowania. Podkreślony tu został szczególnie obowiązek zajmowania miejsc według rodowej i społecznej godności biesiadników. Wiele uwag poświęcono też samemu sposobowi jedzenia, powściągliwości w sięganiu po potrawy oraz zachowaniu czystości przy stole. Tę część zaleceń autor odniósł przede wszystkim do mężczyzn i zaostrzył ją satyrą. Ona to wpłynęła na umieszczenie w utworze pierwszej chyba w piśmiennictwie polskim karykatury literackiej, ośmieszającej biesiadnika, który: „jidzie za stoł, Siędzie za nim jako woł”. Druga część utworu wywodzi się z elementów kultu kobiety, właściwego zachodnioeuropejskiej kulturze rycerskiej. Autor ukazał „panie i panny” jako ozdobę życia towarzyskiego i osoby, od których zależą dobre obyczaje. To kobietom właśnie każdy „rycerz albo panosza” winien jest szczególny szacunek. Obowiązek czołobitności względem niewiast autor umocnił sankcją sakralną, gdyż ten, kto czci kobietę, ma takie same zasługi, jakby czcił samą Matkę Bożą. Plan wydarzeń 1. Prośba do Boga o wsparcie dzieła autora piszącego „o chlebowym stole”. 2. Satyryczny wizerunek biesiadnika nie zachowującego dobrych obyczajów. 3. Zalecenia wobec kobiet zasiadających przy stole. 4. Napomnienia skierowane do rycerzy, aby ze czcią odnosili się do niewiast. 5. Prośba autora do Boga o udzielenie daru radości. Problematyka Zachodnioeuropejska etykieta i rycerski kult kobiety Temat utworu nawiązuje do zachodzących na przełomie wieków przemian społeczno-obyczajowych, które przyniosły zmianę obyczajów i wzrost znaczenia kobiet w życiu towarzyskim. Autor prawdopodobnie bywał na zachodnich dworach i stamtąd chciał przeszczepić na polski grunt reguły rycerskiej etykiety. Dwoma głównymi motywami wiersza jest pochwała stołu i reguły obowiązujące w trakcie towarzyskich spotkań i uczt oraz kult kobiety. Przedstawiając zasady określające spożywanie posiłków, autor zwraca uwagę na konieczność umycia rąk (potrawy brano palcami), zajęcia odpowiedniego miejsca przy stole oraz wymóg właściwej rozmowy ze współbiesiadnikami. Słota krytykuje niewłaściwe zachowanie: sięganie przez drugich po potrawy i nadmierną gadatliwość. Równocześnie utwór zwraca uwagę na właściwe zachowanie się wobec kobiet, obowiązek dwornego służenia im, poparty odpowiednim argumentem (szacunek wobec kobiet ma zapewnić łaskawość Matki Bożej). Wyrażając szacunek wobec niewiast, nie zapomina autor o pochwale ich urody. Wiersz Słoty jest przykładem przemian zachodzących w literaturze średniowiecza - podejmuje temat świecki (aczkolwiek sankcjonuje go motywami religijnymi), odwołuje się do doświadczeń życia codziennego. Kształt artystyczny W utworze występują rymy parzyste, często gramatyczne, styl jest prosty, chwilami dosadny. Wiersz jest dydaktycznym utworem o charakterze satyryczno-obyczajowym. Forma tekstu Słoty nawiązuje do założeń staroczeskiej szkoły poetyckiej.
: 40 • Pobojowisko – 05 : 34 • O zachowaniu przy stole – 04 : 08 • Nad spuścizną po przodkach deliberacje Literatura – przegląd chronologiczny przetłumaczenia całej Biblii na język polski .• 1400 - O zachowaniu się przy stole , wiersz obyczajowo - dydaktyczny , jest to najstarszy utwór
Przecław Słota żył na przełomie XIV i XV wieku, był szlachcicem, podstarościm oraz burgrabią wywodzącym się z ziemi łęczyckiej, powiązanym z dworem Tomka z Węgleszyna. W historii literatury zapisał się jako autor utworu O zachowaniu się przy stole, który jest zabytkiem poezji świeckiej oraz jednym z pierwszych znanych liryków, w których twórca pozostawił swój podpis. Opowiada on o manierach podczas posiłku, a także sławi zachowaniu się przy stole – analiza i środki stylistyczneO zachowaniu się przy stole – interpretacjaPodsumowanieO zachowaniu się przy stole – analiza i środki stylistyczneO zachowaniu się przy stole był prawdopodobnie inspirowany dziełem Antigameratus, autorstwa Frovinusa. Najstarszą znaną kopią omawianego dzieła jest wersja sporządzona około 1415 roku. Składa się ona ze stu czternastu wersów o zróżnicowanej ilości zgłosek – większość z nich jest jednak napisana ośmiozgłoskowcem. Forma jest ciągła – nie występuje podział na odrębne strofy. Odpowiedniego rytmu nadają rymy, budują one także określoną intonację – jest to wiersz otoczony klamrą kompozycyjną, typu intonacyjno-zdaniowego. Występują także przerzutnie oraz anafory, część wersów rozpoczyna się tym samym lub zbliżonym fragmentem wypowiedzi (Czso… Czso, A… A).Liryka ma charakter pierwszoosobowy, bezpośredni, podmiot liryczny ujawnia się za pomocą identyfikujących go zaimków oraz czasowników (Ja mu powiem, ać mu miło). Osoba mówiąca jest tożsama z autorem (Słota, grzeszny sługa Twoj), przekazuje czytelnikom rady odnośnie poprawnego zachowania się podczas uczty, zna dobre maniery i obyczaje, a jego tekst pełni funkcję dydaktyczną. Pojawiają się także apostrofy – zwroty wprost do adresata, charakterystyczne dla liryki inwokacyjnej (Ja was chwalę, panny, panie; Prosi za to Twej Miłości, udziel nam wszem swej radości!).Utwór pełen jest obrazowych epitetów, przemawiających do odbiorcy (wieliki świeboda, chlebowy stół, pełna misa, rzecz obłudna, ubogi pan, małe kęsy, żeńska twarz, grzech śmiertelny, grzeszny sługa). Przecław Słota zastosował także porównania (Siędzie za nim jako woł, jakoby w ziemię wetknął koł; A grabi się w misę przód, iż mu miedźwno jako miód; A pełną misę nadrobi jako on, czso motyką robi). Podmiot liryczny nie kryje swoich emocji, dlatego obecnych jest wiele ekspresyjnych wykrzyknień (Bogdaj mu zaległ usta wrzod!; Boć jest korona czsna pani, przepaść by mu, kto ją gani!; Przymicie to powiedanie przed waszę cześć, panny, panie!). W omawianym utworze występują liczne archaizmy, wyrażenia uznawane obecnie za przestarzałe, które mogą utrudniać współczesnemu czytelnikowi odbiór treści (czso, siędzie, jakoby, toć, czsna, niczs, ktokoli, jim, przymi, kromie, nań, doma, drzewiej).Utwór wiąże się z kulturą dworsko-rycerską, opowiada o sztuce ucztowania, która była często opisywana przez europejskich autorów. Jest to ważny zabytek literatury, z uwagi na szczegółowy opis przejmowania przez polskich dworzan obyczajów feudalnego Zachodu. Podejrzewa się, że przeznaczony był do zawiera wiele fragmentów satyrycznych, dzięki czemu czytelnik w zabawny sposób uczy się dobrych manier, sam ocenia, które zachowania są pożądane, a które niewłaściwe. Dzieli się umownie na dwie części – pierwsza opowiada o postępowaniu przy stole, druga natomiast o pannach. Rozpoczyna się zwrotem do samego Boga, który ma udzielić osobie mówiącej wsparcia w edukowaniu odbiorców oraz dzieleniu się swoją wiedzą. Opisana jest różnorodność dań na stole, pieczywa, mięsiw oraz innych potraw serwowanych przez szczodrego gospodarza. Taka wystawna uczta pozwala uczestnikom odpocząć i oderwać myśli od codziennych podmiot liryczny opowiada o obyczajach panujących przy stole, wiersz jest swoistym kompendium dobrych manier. Miejsca powinny być zajmowane przez gości według kryterium godności. Każdy powinien obmyć ręce przed przystąpieniem do posiłku, już w średniowieczu zwracało się uwagę na kwestie higieny. Po dania należy się sięgać spokojnie, nakładać porcje z umiarem oraz nie przebierać w kąskach. Istotne jest powolne spożywanie dania, niewielkie kęsy, naganna jest natomiast łapczywość, zachłanność oraz brak ważnym tematem poruszanym przez Słotę są damy. Kobietom należy podczas biesiady okazywać szczególny szacunek, mężczyźni powinni kierować się rycerskością. Damy są źródłem wszelkiej radości na świecie, ich obecność poprawia atmosferę. Ich świętość natomiast wywodzi się od samej Matki Boskiej. Warto jednak zauważyć, że z tego powodu są jeszcze bardziej zobowiązane odpowiednio zachowywać się przy kończy się zwrotem Amen, który stanowi zamknięcie kompozycyjnej klamry i świadczy o wyczerpaniu tematu przez podmiot liryczny. Stanowi także błogosławieństwo dla odbiorców – poznali oni dobre maniery, odebrali nauki oraz winni wcielać je w O zachowaniu się przy stole znany jest także pod nazwą O chlebowym stole. Autor, Przecław Słota, prawdopodobnie tytułował się przydomkiem wywodzącym się od nazwy wsi (co charakterystyczne dla twórców epoki średniowiecza). Omawiany wiersz powstał około roku 1400, a zamieszczono go w kodeksie w roku 1415. Odnaleziony został natomiast dopiero w roku 1891. Opisuje maniery przy stole oraz jest jednym z najważniejszych zabytków polskiej literatury.
Posłuchajcie wiersza o pięknym „Wielkanocnym stole”. Nasz stół wielkanocny haftowany w kwiaty. W borówkowej zieleni listeczków skrzydlatych lukrowana baba rozpycha się na nim, a przy babie – mazurek w owoce przybrany. Palmy pachną jak łąka w samym środku lata. Siada mama przy stole, A przy mamie tata. I my. Wiosna na nas zza
O zachowaniu się przy stole (znany również jako: wiersz Słoty O chlebowym stole) – wiersz będący przykładem średniowiecznej poezji polskiej przypisywany Przecławowi Słocie. Początek wiersza O zachowaniu się przy stole, zachowany dzięki fotokopiom, sporządzonym przed II wojną światową Utwór ten jest najstarszym zabytkiem polskiej poezji świeckiej i jednym z pierwszych tekstów, w którym autor pozostawił po sobie podpis. AutorstwoEdytuj Przypuszcza się, że przydomek Słota, którym podpisano wiersz, pochodzi od nazwy wsi Słota lub Złota. Taki sposób podpisywania utworów był częstą praktyką w średniowieczu. Ostatnio autorstwo przypisuje się Przecławowi Słocie (Złocie) – burgrabiemu poznańskiemu w latach 1398–1400. Historia utworuEdytuj Powstał około 1400 roku, zamieszczony został w kodeksie z 1415. Tekst jego odnalazł Aleksander Brückner w Cesarskiej Bibliotece Publicznej w Petersburgu i wydał z odpisu w 1891. Kodeks, w którym znajdował się wiersz, powrócił do Polski, jednak uległ zniszczeniu w czasie II wojny światowej. TreśćEdytuj Utwór zawiera elementy satyryczne. Autor wykorzystując antywzorzec formułuje wypowiedź tak, aby odbiorca sam się zorientował, jakie zachowanie uważane jest za niewłaściwe. Tym samym wyjaśnia podstawowe zasady kultury spożywania posiłków. Z utworu wynika, że na średniowiecznej uczcie nie należało: objadać się, wyszukiwać dla siebie jak najlepszych kąsków, brać zbyt dużych kawałków, wypluwać resztek jedzenia do misy, brać do ust tego, co z nich wypadło. mówić z pełnymi ustamiEtykieta nakazywała: siedzieć na wyznaczonym miejscu, umyć palce nim sięgnie się po jedzenie, wycierać usta, zabawiać damy, podsuwać im półmiski z co lepszymi sztukami O zachowaniu się przy stole jest przykładem wiersza intonacyjno-zdaniowego, zamkniętego klamrą kompozycyjną. Przypuszcza się, że jego źródłem mógł być łaciński utwór Frovinusa pt. Antigameratus. Zobacz teżEdytuj kuchnia polska w średniowieczuBibliografiaEdytuj Obyczaje w Polsce, rozdział pierwszy pt. Wieki Średnie, praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Chwalby, wydawnictwo PWN, 2004, ISBN zewnętrzneEdytuj Wiersz Słoty „O chlebowym stole” z objaśnieniami
Legenda o świętym Aleksym. Panny, na to się trzymajcie, Małe kęsy przed się krajcie, Tako panna, jako pani Ma to wiedzieć, cso się gani, Lecz rycerz albo panosza Czci żeńską twarz – toć przysłusza. Słota O zachowaniu się przy stole. Chytrze bydlą z pany kmiecie, Wiele się w jich siercu plecie. Satyra na leniwych chłopów
WIERSZ SŁOTY: O ZACHOWANIU SIĘ PRZY STOLE Gospodnie, daj mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, O chlebowem stole. Zgarnie na się wszytko pole, Cso w sto[do]le i w tobole, Cso le na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże; Przetoć stoł wieliki świeboda, Staje na nim piwo i woda, I k temu mięso i chleb, I wiele jinych potrzeb, Podług dostatka tego, Kto le może dostać czego. administrator Kategoria: Średniowiecze Odsłony: 4026
w utworze Wiersz o zachowaniu się przy stole lub Wiersz Słoty o chlebowym stole (z incipitem Gospodnie, da mi to wiedzieć) utrwalający dworsko-rycerski savoir-vivre tych czasów4 Wymie nić wystarczy też uczty opisane na kartach dzieł Mickiewicza, by przekonać się o obfitości tego motywu. Uczta stanowi istotny
Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki O zachowaniu się przy stole Uwaga! Tekst niniejszy w języku polskim został opublikowany w XV wieku. Stosowane słownictwo i ortografia pochodzą z tej epoki, prosimy nie nanosić poprawek niezgodnych ze źródłem! Gospodnie, da mi to wiedzieć, Bych mogł o tem czso powiedzieć, O chlebowem stole! Zgarnie na się wszytko pole, Czso w sto[do]le i w tobole, Czso le się na niwie zwięże, To wszytko na stole lęże. Przetoć stoł wieliki świeboda, Staje na nim piwo i woda, I k temu mięso i chleb, I wiele jinych potrzeb — Podług dostatka tego, Kto le może dostać czego. Z jutra wiesioł nikt nie będzie, Aliż gdy za stołem siędzie, Toż wszego myślenia zbędzie. A ma z pokojem sieść, A przy tem się ma najeść. A mnogi jidzie za stoł, Siędzie za nim jako woł, Jakoby w ziemię wetknął koł. Nie ma talerza karmieniu swemu, Eżby ji ukrojił drugiemu, A grabi się w misę przod, Iż mu miedźwno jako miod — Bogdaj mu zaległ usta wrzod! A je z mnogą twarzą cudną, A będzie mieć rękę brudną, Ana też ma k niemu rzecz obłudną. A pełną misę nadrobi Jako on, czso motyką robi. Sięga w misę prze drugiego, Szukaję kęsa lubego, Niedosto[j]en niczs dobrego. Ano wżdy widzą, gdzie czsny siedzi, Każdy ji sługa nawiedzi, Wszytko jego dobre sprawia, Lepsze misy przedeń stawia. Mnodzy na tem niczs nie dadzą, Siędzie, gdzie go nie posadzą; Chce się sam posadzić wyszej, Potem siędzie wielmi niżej. Mnogi jeszcze przed dźwirzmi będzie, Czso na jego miasto sędzie, An mu ma przez dzięki wstać — Lepiej by tego niechać. Jest mnogi ubogi pan, Czso będzie książętom znan I za dobrego wezwan. Ten ma z prawem wyszej sieść, Ma nań każdy włożyć cześć, Nie może być panic taki, Musi ji w tem poczcić wszelki; Bo czego wie doma chowany, To mu powie jeżdżały. U wody się poczyna cześć: Drzewiej niż gdy siędą jeść, Tedy [j]ą na ręce dają, Tu się więc starszy poznają, Przy tem się k stołu sadzają. Panny, na to się trzymajcie, Małe kęsy przed się krajcie. Ukrawaj często, a mało, A jedz, byleć się jedno chciało. Tako panna, jako pani Ma to wiedzieć, czso się gani; Lecz rycerz albo panosza Czci żeńską twarz — toć przysłusza. Czso masz na stole lepszego przed sobą, Czci ją, iżby chce sobie zachować, Będą ji wszytki miłować I kromie oczu dziękować. Boć jest korona czsna pani, Przepaść by mu, kto ją gani! Ot Matki Boże tę moc mają, Iż przeciw jim książęta wstają I wielką jim chwałę dają. Ja was chwalę, panny, panie. Iż przed wami niczs lepszego nie. Za to się ma każdy wziąć, Otłożywszy jedno swąć. Mnodzy za to niczs nie dbają, Iż jim o czci powiedają, Przy tem mnogiego ruszają: Kogo podle siebie ma, Tego z rzeczą nagaba, Nie chce dobrej mowy dbać, Ni je da drugiemu słuchać. Ktokoli czci żeńską twarz, Matko Boża, ji tym odarz: Przymi ji za sługę swego, Schowaj grzecha śmiertnego I też skończenia nagłego. Boć paniami stoji wiesiele, Jego jest na świecie wiele, I ot nich wszytkie dobroć mamy, Jedno na to sami dbajmy. I toć są źli, czso jim szkodzą, Bo nas ku wszej czci przywodzą. Kto nie wie, przecz by to było, Ja mu powiem, ać mu miło: Ktokoli czsną matkę ma, Z niej wszytkę cześć otrzyma, Prze nię mu nikt nie nagani, Tęć ma moc każda czsna pani. Przetoż je nam chwalić słusza, W kiem jeść koli dobra dusza. Przymicie to powiedanie Prze waszę cześć, panny, panie! Też, miły Gospodnie moj, Słota, grzeszny sługa Twoj, Prosi za to Twej Miłości, Udziel nam wszem swej radości! Amen. p • d • ePolska poezja świecka XV wiekupoezja obyczajowaO zachowaniu się przy stole • Wiersz o wybieraniu żonywiersze satyryczneSatyra na leniwych chłopów • Satyra na księży • Dworak szkoda... • Kolęda się z Allelują zwadziła...utwory okolicznościowe i polemicznePieśń husycka o królu Zygmuncie Luksemburczyku • Pieśń o Wiklefie • Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiegopoezja dydaktycznaRozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią • Skarga umierającego • Oto usta już zamkniona... • Pieśni Sandomierzaninapoezja miłosnaCantilena inhonesta • Ach, miłość, coś mi uczyniła.. • Ach, miły Boże, toć boli... • Miłuj, miła, miłuj wiernie... • Nigdym temu wierzyć nie chciał... • Dawnom zwiedził cudze strony... • W jedności, stałości serca mego...cyzjojany i wiersze mnemotechniczneCyzjojan płocki • Cyzjojan wrocławski • Cyzjojan kłobucki • Obiecado • Wiersz o miesiącach Tekst lub tłumaczenie polskie jest własnością publiczną (public domain), ponieważ prawa autorskie do niego wygasły (expired copyright). Informacje o pochodzeniu tekstu możesz znaleźć w dyskusji tego tekstu.
Utwór Słoty "O zachowaniu się przy stole" powstał w atmosferze kultury wielkopańskiego dworu i panujących tam obyczajów biesiadnych. Po zakończeniu czytania tekstu przez NARRATORA 1 uczniowie recytują (z podziałem na role) wiersz "O zachowaniu się przy stole". Po recytacji uczniowie tańczą menueta. Słychać muzykę.
Liryka osobista i patriotyczna Słowackiego 57. Omów lirykę osobistą i patriotyczną Juliusza Słowackiego. Juliusz Słowacki był wielkim patriotą i mimo złego stanu zdrowia pragnął uczestniczyć w walce o wolność swej ojczyzny. Nie mógł tego czynić z bronią w ręku, więc wziął w tę dłoń pióro. Wybuch powstania listopadowego powitał wierszami patriotycznymi, wśród których na szczególną uw... Mieszczanie i wieś w "Przedwiośniu" “PRZEDWIOŚNIE” S. ŻEROMSKIEGO Przedwiośnie polskiej państwowości Wiosna to odzyskanie wolności, rozkwit na nowo państwa polskiego po 123 latach niewoli. Utwór stanowi sumę obserwacji politycznych i społecznych, państwowości, która narodziła się na nowo. Konfrontacja mitu szklanych domów z rzeczywistością. Śledząc losy Cezare... Elementy grupy społecznej Najistotniejszymi elementami grupy są: - Wielość jednostek – jednostka sama w sobie nie może być grupą – muszą istnieć jakieś szanse interakcji czyli wzajemnych oddziaływań między członkami grupy. Osoby mogą oddziaływać nie tylko na inne osoby ale także na interakcje pomiędzy innymi osobami. Np. jeśli w rodzinie rodzi się dziec... Geneza oświecenia Geneza oświecenia w Polsce związana jest z kryzysem sarmatyzmu oraz jego politycznymi i kulturalnymi skutkami. Należy do nich zaliczyć szlachecki republikanizm i parlamentaryzm za wszystkimi narosłymi przez wieki deformacjami. Krytykowano także literaturę bezkrytyczną i pełną ozdobnego pustosłowia. Bezprzykładna anarchia, pozorny charakter szlac... Pośrednicy w dystrybcji AGENT HURTOWY To pośrednik hurtowy nie stający się właścicielem produktu, realizujący funkcje służące głównie nawiązywaniu kontaktów handlowych, komunikowaniu się oraz uwzględnianiu warunków transakcji miedzy wytwórcami, a detalistami, otrzymujący wynagrodzenie od angażującego ich podmiotu (np. producenta). Wśród nich wyróżniamy: brokerów, agent... Motyw śmierci w literaturze Śmierć__________ Śmierć - Z biologicznego punktu wi¬dzenia śmierć jest nieodwracalnym ustaniem wszystkich czynności życio¬wych. Literatura jednakże ujmuje to zjawisko jako znaczący element ludz¬kiej egzystencji, powód cierpienia i stra¬chu ludzkiego, a także jako wielką taje¬mnicę. Ludzie od zawsze próbowali wyobrazić s... Krótka interpretacja wiersza "Ulica towarowa" Gałczyńskiego \'\'Ulica towarowa\'\' Wiersz ukazujący typową robotniczą ulicę w typowej robotniczej dzielnicy. Początkowo dominuje atmosfera sielanki. Puste w dzień ulice zapełniają się dopiero wieczorem. Jednak idylliczny nastrój szybko ulega zmianie. W oparach alkoholu, w mgłach ulica przeradza się w coś przerażającego poetę. Dla robotników nie ma alternat... Hołd powstańcom w "Gloria victis" TEMAT: Hołd powstańcom styczniowym w „Gloria victis”. Na Polesie Litewskie przyleciał wiatr, nie był tu 50 lat, pytał drzewa o zdarzenia. Usłyszał historię wielkiej bitwy, po której została zbiorowa mogiła, na niej mały krzyżyk. Dowódcą był wódz na miarę Leonidasa - Romuald Traugutt. Nie o nim jednak opowiadają drzewa, lecz o dwóc...
O zachowaniu się przy stole, czyli kodeks etyki biesiadnej w „Uczcie” Filoksenosa 117 szący mu przyjaciele odczuwają przesyt, co wydaje się w pełni uzasadnio ne, gdyż wielkość i liczba podawanych przysmaków przekraczają możliwo ści konsumpcyjne uczestników przyjęcia, fr. 836b, 39: […] a kiedy jedzeniem i piciem w swym
Przecław Słota O zachowaniu się przy stole INFORMACJE WSTĘPNE W atmosferze kultury rycerskiej i miłości dworskiej rozwijała rozwijała się bujnie świecka liryka miłosna. Przodowała w tej dziedzinie Francja. W polskiej literaturze średniowiecznej nie ma pieśni miłosnych. Wprawdzie jeden z Piastowiczów - Henryk IV Probus tworzył wiersze miłosne, lecz pisał je po niemiecku. Jedynie kilka drobnych okruchów, wplecione w inne teksty piętnastowieczne, czasem nawet religijne, reprezentuje ten dział twórczości. Echa rycerskiego kultu kobiet docierały jednak do Polski. Świadectwem tego jest utwór O zachowaniu się przy stole.. Jego autor był szlachcicem z Gosławic w ziemi łęczyckiej, miał na imię Przecław, a w latach 1398 - 1400 pełnił obowiązki burgrabiego poznańskiego. Zmarł w 1419 roku. Wiersz O zachowaniu się przy stole składa się ze 115 wersów. Jest to najdawniejszy ze znanych nam wierszy obyczajowo-dydaktycznych. Autor dowodzi znajomości dworów wielmożów o obyczjów dworskich oraz biesiadnych na Zachodzie, które to obyczaje i wyższą kulturę będzie chciał rozpropagować wśród polaków. Utwór jest napisany wierszem zdaniowym, asylabicznym. Rytm jest nieregularny, podobnie jak rym. Wersy rymują się bowiem parzyście: aa,bb lub trójkowo: aaa,bbb. Czasem zachodzi połaczenie rymów parzystych z trójkowymi: aa,bbb. Wiersz O zachowaniu się przy stole możemy podzielić na odrębne części tematyczne. Utwór rozpoczyna się inwokacją, na którą składają się trzy pierwsze wersy: "Gospodnie, da mi to wiedzieć., Bych mógł o em cso powiedzieć, O chlebowym stole". Autor zwraca się w niej do Boga z prośbą o opiekę i natchnienie, aby twórca mógł dobrze spełnić swoje zadanie. Celem utworu am być wychwalenie zalet stołu, ale nie tylko. Tego dowiadujemy się jednak z kolejnych wersów utworu. Część druga to wersy 4 - 13. W nich autor ukazuje bogactwo "chlebowego stołu", jak wiele rzeczy może on pomieścić. Znaleźć można na nim plony z pola i ogrodu, wyroby ze zboża, wzystko co konieczne jest do wydania uczty: "Cso w stodole i w tobole, Cso le się na niwie zwięże, To wszystko na stole lęże". W trzeciej części autor wyjawia, czemu służy stół. Mówią o tym wersy 14-18. Oprócz tego, że stół gromadzi wszelkie dary do spożycia, łączy ludzi, wprowadza w atmosferę pokoju, karmi zebranych do syta. Następnie autor tworzy zręczną karykaturę ludzi zebranych wokół stołu, patrzy na nich bardzo krytycznie i ocenia właśnie z pozycji zaznajomionego z kulturą i obyczajowością dworską w Europie Zachodniej. Bardzo razi Słotę brak ogłady i nieznajomość zasad zachowania się przy stole. Zuważa, że wielu siada przy stole niczym zwierzę, to zastosował Słota porównanie do woła "siędzie za nim jako wół". Jeszcze inni garbią się tak, że prawie brodą dotykają misy. Rażą Słotę również brudne ręce, wybieranie dla siebie najlepszych kęsów, sięganie przez stół bez względu na obecność kobiet. Gani autor rubaszność i grubiaństwo polskich panów i rycerzy, wytyka ich wady. Nie poprzestaje jednak na tym i w kolejnej tematycznej części formułuje zasady średiowiecznego savior-vivre, ze szczególnym zwróceniem uwagi na postępowanie, zachowanie względem kobiet. Słota radzi kobietom, aby w trakcie posiłków dzieliły pokarm na małe części, zachowywały we wszystkim umiar. Rycerzom natomiat nakazuje, aby usługiwali niewiastom. Uważa, że kobiety są największym skarbem na świecie: "Ja was chwalę, panny, panie, Iżprzed wami nic lepszego nie". One są źródłem radości, wesela, dlatego należy je szanować i wychwalać ich zalety. Ten, kto gani niewiasty, sprowadza na siebie zgubę: "Boć jest korona czsna pani, Przepaść by mu, kto ją gani" Wiersz O zachowaniu się przy stole kończy modlitwa prośby. W niej autor wyjawia swe nazwisko i prosi Boga o udzielenie wszystkim ludziom radości i miłości. Bardzo ważnym przedmiotem w tym utworze jest stół. Wokół niego autor zgromadził wiele wyrazów określających go: "chlebowy, zgarnie wszystko dla siebie,jest tak ważny jak stodoła dla gospodarza czy tobół dla wędrowca, jest naczyniem dla owoców pola". Wyraz "stół" stał się podstawą pięknej metafory: "chlebowy stół". Przenośnia ta rodzi wiele skojarzeń, wśród których ważne są skojarzenia to ołtarz, miejsce składnia ofiary, która łączy ludzi. Inne skojarzenia , które pociąga za sobą analizowan metafora, interpretują "chlebowy stół" jako: - całość, istotę wszystkiego, wszystko, początek i koniec, - spichlerz, sakrbiec, źródło życia, - szczęście, wieczność. W kontekście religijnego rozumienia metafory "chlebowy stół" opisywana uczta może być zestawiona z Mszą Świętą bądź ucztą miłości, czyli Agape. Bliskie jest to kulturze i atmosferze średniowiecza, zwłaszcza że zarówno początek, jaki i koniec wiersza ma charakter modlitewny. Jest określoną prośbą skierowaną do Boga, prośbą o wysłuchanie modlitwy, opiekę i udzielenie daru radości. Wiersz kończy modlitewna formuła "Amen". Utwór Słoty pełnił funkcję moralizatorsko-dydaktyczną. Obok elementów karykatury zawiera bowiem konkretne wskazówki, napomina odbiorcę, pokazuje mu jak należy odpowiednio zachowywać się na dworze, w trakcie posiłków i zabawy. Służą temu czasowniki w trybie rozkazującym, który wywiera większy wpływ: trzymajcie, ukrywaj, dbajmy, przepaść by mu czyli niech zginie. Wszystkie użyte w tej części czasowniki służą przede wszystkim nakłanianiu i zachęcaniu do sięgania po właściwe wzorce zachowań obowiązujących na dworach średniowiecznych. W wierszu O zachowaniu się przy stole doskonale wyraża się złożoność i bogactwo kultury polskiego średniowiecza, współegzystencja elementów religijnych i świeckich, modlitwy i zabawy. Dobre zachowanie względem kobiet motywowane jest ze względów religijnych i rycerskich. W tym pierwszym aspekcie, kobietom należy się cześć i szacunek; tego między innymi dotyczy modlitwa kończąca utwór. Rycerska motywacja takego sposobu zachowania wiąże się z naśladowaniem wzorów zachodnio-europejskich, z wyborem damy serca, której należało się uwielbienie. Obraz obyczjów średniowiecznego rycerstwa polskiegodoskonale obrazuje nam powieść Henryka Sienkiewicza Krzyżacy.
oFIhJ. 998v4dnxb1.pages.dev/85998v4dnxb1.pages.dev/57998v4dnxb1.pages.dev/77998v4dnxb1.pages.dev/24998v4dnxb1.pages.dev/38998v4dnxb1.pages.dev/43998v4dnxb1.pages.dev/73998v4dnxb1.pages.dev/85
wiersz o zachowaniu się przy stole tekst
